Cảnh báo ô nhiễm không khí giống như dự báo thời tiết

Từ sáng ngày 17/12, miền Bắc đã bước vào một đợt ô nhiễm không khí mới. Các hệ thống quan trắc chất lượng không khí ở Việt Nam đều ghi nhận mức độ ô nhiễm nghiêm trọng, đặc biệt là ở Hà Nội và các tỉnh lân cận. Theo ứng dụng quan trắc không khí của Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường, trong suốt ngày 17/12, khu vực đồng bằng Bắc Bộ, Thái Nguyên và Phú Thọ đều ở mức cảnh báo đỏ. Riêng tại Thủ đô Hà Nội, ô nhiễm không khí đã lên mức tím, mức độ nguy hại cao nhất. Kết quả này cũng được ghi nhận bởi hệ thống PAM Air.

Theo dự báo từ hệ thống quan trắc không khí của Đại sứ quán Mỹ, ô nhiễm không khí tại Hà Nội và các tỉnh miền Bắc sẽ tiếp tục kéo dài ít nhất đến cuối tuần này, với mức độ ô nhiễm phổ biến ở ngưỡng đỏ. Tình trạng này chỉ có thể cải thiện khi miền Bắc đón đợt không khí lạnh vào đầu tuần sau.

Ô nhiễm không khí ở mức báo động

Mức độ ô nhiễm không khí nghiêm trọng này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của tất cả mọi người, đặc biệt là nhóm đối tượng nhạy cảm như người già, trẻ em và những người mắc bệnh hô hấp, tim mạch.

TS. Dương Hoàng Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam và nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, cho biết ô nhiễm không khí ở Hà Nội và một số tỉnh chủ yếu đến từ bốn nguồn chính: phương tiện giao thông, hoạt động xây dựng, sản xuất công nghiệp và đốt rác. Riêng tại Hà Nội, theo thống kê của Sở Giao thông Vận tải, thành phố có khoảng 6,5 triệu xe máy và hơn 1 triệu ô tô lưu thông hàng ngày, đóng góp đáng kể vào việc phát thải khí độc hại.

TS. Tùng cho biết thêm, ô nhiễm bụi chịu tác động mạnh từ các yếu tố khí hậu, dẫn đến sự biến đổi chất lượng không khí theo các mùa và theo giờ trong ngày. Những năm gần đây, vào mùa Thu – Đông, chất lượng không khí tại Hà Nội và nhiều địa phương khác luôn ở mức ô nhiễm nghiêm trọng. Ở một số thời điểm, chỉ số AQI (chỉ số chất lượng không khí) vượt quá mức 300, tức là rất nguy hại, và thậm chí ô nhiễm không khí ở Hà Nội đã từng lọt vào nhóm có chất lượng không khí tồi tệ nhất thế giới.

Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường cho biết, cơ quan này đã áp dụng các phương pháp dự báo tiên tiến, như mô hình CMAQ (Mỹ) và SILAM (Phần Lan), để dự báo chất lượng môi trường không khí. Đến nay, Cục đã xây dựng và công bố bản tin dự báo ngắn hạn chất lượng không khí từ 24 - 48 giờ, trên phạm vi toàn quốc và theo 6 vùng kinh tế xã hội. Cục cũng đang xây dựng bản tin dự báo chất lượng không khí cho 2 ngày tiếp theo tại các vùng và tỉnh, thành phố trên toàn quốc.

Trong kế hoạch tiếp theo, Cục sẽ tiếp tục tích hợp thêm dữ liệu từ nhiều nguồn để hoàn thiện hệ thống dự báo chất lượng không khí với độ chính xác cao, và công bố kết quả dự báo trên các phương tiện truyền thông.

PGS.TS Nguyễn Đức Lượng, Khoa Kỹ thuật Môi trường, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, cho rằng Việt Nam cần triển khai các nghiên cứu và xây dựng kế hoạch quản lý chất lượng không khí theo từng vùng. Trước mắt, cần ưu tiên đối với hai khu vực ô nhiễm nghiêm trọng là Hà Nội và các tỉnh lân cận, cùng khu vực TP.HCM và các tỉnh Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long.

Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường sẽ tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm về khí thải, đặc biệt là từ các nguồn như đốt rác, sinh khối, phụ phẩm nông nghiệp, các công trình xây dựng và các cơ sở sản xuất công nghiệp. Cơ quan này cũng yêu cầu các cơ sở sản xuất lớn phải thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp kiểm soát khí thải và bảo đảm xử lý khí thải đạt chuẩn kỹ thuật về môi trường. Các cơ sở này cũng phải lắp đặt hệ thống quan trắc khí thải tự động và truyền dữ liệu về Sở Tài nguyên và Môi trường theo quy định.

Khuyến Cáo Cho Người Dân

Để bảo vệ sức khỏe, người dân cần theo dõi thường xuyên chất lượng không khí qua các trang thông tin của Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc Sở Tài nguyên và Môi trường các tỉnh, thành phố. Cùng với đó, người dân nên thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khỏe như:

• Đeo khẩu trang đạt chuẩn khi ra ngoài, đặc biệt là trong các khu vực ô nhiễm nặng.
• Vệ sinh phòng ở và nhà cửa thường xuyên để giữ môi trường sống thông thoáng.
• Sử dụng khẩu trang và kính bảo vệ khi làm vệ sinh trong không gian có nhiều bụi hoặc không khí ô nhiễm.
• Tránh tiếp xúc với các nguồn phát thải ô nhiễm từ phương tiện giao thông, các công trình xây dựng, hoặc khu vực đun nấu bằng nhiên liệu ô nhiễm như than, củi, rơm rạ.
• Khi có triệu chứng như sốt, viêm mũi họng, viêm phổi, hoặc các vấn đề về huyết áp và tim mạch, người dân cần đến các cơ sở y tế để khám và được điều trị kịp thời.

Việc theo dõi và chủ động bảo vệ sức khỏe là cần thiết để giảm thiểu những tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí đối với cuộc sống của người dân.