Đối tượng hay gặp chóng mặt và các phương pháp điều trị

1. Biểu hiện chóng mặt như thế nào

Chóng mặt không phải là bệnh mà là một triệu chứng do nhiều nguyên nhân gây ra. Có nhiều hình thái chóng mặt được người bệnh miêu tả khác nhau trong đó được chia thành 4 loại sau:

– Chóng mặt xoay (chóng mặt thực sự): Một ảo giác vận động quay cuồng trong khi cơ thể hoàn toàn yên định so với môi trường xung quanh, gây bất an khó chịu. Người bệnh cảm giác như cơ thể chúng ta đang xoay tròn hoặc các vật xung quanh chúng ta xoay tròn.

– Chếnh choáng: Cảm giác đầu choáng váng nhẹ, cơ thể chao đảo khi ngồi yên hoặc đứng yên.

– Muốn té xỉu: Người bệnh cảm thấy váng đầu hay cảm giác như sắp ngất xỉu.

– Mất thăng bằng: Cảm giác đi đứng không vững, loạng choạng, mất cân bằng.

– Chóng mặt là một triệu chứng phổ biến hay gặp, tần suất đến khám có triệu chứng này từ 5-10% trong tổng số lượt khám bệnh. Triệu chứng này có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng độ tuổi trung niên và người cao tuổi (> 40 tuổi) là hay gặp nhất.

Khi cơn chóng mặt xảy ra, người bệnh có thể xuất hiện các biểu hiện sau:

– Mất thăng bằng

– Quay cuồng, nghiêng ngả

– Bị kéo về một hướng3

– Choáng váng, đau đầu

– Buồn nôn, nôn ói

– Tầm nhìn mờ, hoa mắt

– Ù tai, nghe kém

– Chuyển động mắt bất thường hoặc giật nhãn cầu

– Đổ mồ hôi, thay đổi mạch – huyết áp

– Tinh thần suy giảm hoặc không ổn định

Các biểu hiện khi xuất hiện cơn chóng mặt

2. Chóng mặt thường gặp ở những đối tượng nào

Thông thường chóng mặt hay xuất hiện ở người cao tuổi, tuy nhiên tình trạng này ngày càng có xu hướng trẻ hóa. Đa phần các trường hợp chóng mặt là lành tính, nhưng cũng có những nguy cơ tiềm ẩn đằng sau gây ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống người bệnh. Những đối tượng có nguy cơ cao bị chóng mặt bao gồm:

a. Người cao tuổi

Như chúng ta thường biết, người cao tuổi bị rối loạn tiền đình chiếm tỷ lệ khá cao, do con người đến độ tuổi bắt đầu bị lão hóa cơ thể, một số cơ quan bị suy giảm chức năng.

Một số nghiên cứu gần đây về dịch tễ học ước tính 35 – 40% người từ 40 tuổi trở lên đã trải qua một số cơn chóng mặt. Những người từ 65 tuổi trở lên tỉ lệ này có thể tăng lên 50 – 60%. Khoảng gần 8 triệu người Mỹ trưởng thành mắc bệnh mãn tính. Nguy hiểm hơn khi từ những năm 70 trở đi, hơn một nửa số ca tử vong do tai nạn ở người già là do các vấn đề liên quan đến, ngã do chóng mặt và mất cân bằng cân bằng.

Ở Việt Nam thực trạng này cũng diễn ra tương tự, số người mắc hội chứng ngày càng gia tăng và trẻ hóa.

b. Người làm việc trong môi trường căng thẳng

Môi trường làm việc áp lực cao, thường xuyên căng thẳng hoặc thói quen sinh hoạt không khoa học cũng tiềm ẩn nguy cơ cao.

Stress khiến cơ thể sản sinh một lượng lớn hormone cortisol gây ra một loạt các bệnh như cao huyết áp, tiểu đường, tim mạch,…gây tổn thương hệ thống thần kinh, trong đó có dây thần kinh số 8, hệ thống thần kinh thực vật, gây rối loạn hệ thống tiền đình. Do đó tỷ lệ mắc bệnh ở dân văn phòng, người lao động trí óc,… ngày càng gia tăng.

c. Phụ nữ mang thai, tiền mãn kinh

Phụ nữ mang thai thường bị ốm nghén dẫn đến chán ăn, đặc biệt trong 3 tháng đầu, cơ thể không được cung cấp đủ dinh dưỡng khiến thai phụ chóng mặt, choáng váng.

Ở giai đoạn mang thai hay tiền mãn kinh, tâm sinh lý của phụ nữ thay đổi rất nhiều. Họ hay cáu gắt, lo lắng, suy nghĩ tiêu cực, đa nghi, giận dỗi vô cớ. Lý do khiến tâm lý trở nên thất thường như vậy là bởi lượng hormone nữ giới trong cơ thể thay đổi đột ngột, làm khởi phát cơn chóng mặt.

3. Các phương pháp điều trị chóng mặt

Điều trị chóng mặt tùy thuộc vào từng nguyên nhân. Nhiều trường hợp, cơn chóng mặt thường tự động hết mà không cần điều trị do não bộ có thể thích nghi và tự điều chỉnh với sự thay đổi của hệ tiền đình để duy trì sự cân bằng. Tuy nhiên, đối với một số người, việc điều trị chóng mặt là cần thiết và các phưng pháp điều trị bao gồm:

a. Phục hồi chức năng tiền đình

Đây là một phương pháp vật lý trị liệu nhằm giúp củng cố hệ thống tiền đình. Chức năng của hệ tiền đình là gửi tín hiệu đến não về chuyển động của đầu và cơ thể so với trọng lực. Phục hồi chức năng tiền đình có thể được khuyến nghị nếu người bệnh bị chóng mặt tái phát. Biện pháp này giúp rèn luyện các giác quan khác để bù đắp cho hệ thống tiền đình, nhằm làm giảm chứng chóng mặt.

b. Thủ thuật tái định vị sỏi tai

Viện Hàn lâm Thần kinh học Hoa Kỳ đã đưa ra nhiều hướng dẫn thực hiện các thủ thuật chuyển dời sỏi tai về vị trí cũ, để điều trị cho bệnh nhân bị chóng mặt tư thế kịch phát lành tình. Các thủ thuật này nhằm di chuyển hạt sỏi tai từ ống bán khuyên vào lại khoang tai trong để được cơ thể hấp thụ. Trong khi làm thủ thuật, người bệnh có thể sẽ bị chóng mặt nhiều hơn do hạt sỏi tai di chuyển. Bác sĩ sẽ thực hiện và hướng dẫn cho người bệnh phối hợp để tiến hành thủ thuật một cách an toàn và hiệu quả nhất.

Thủ thuật tái định vị sỏi tai

c. Dùng thuốc

Trong vài trường hợp, một số loại thuốc có thể được chỉ định để giảm các triệu chứng như buồn nôn, chóng mặt, vã mồ hôi. Nếu chứng chóng mặt là do nhiễm trùng hoặc viêm, thuốc kháng sinh hoặc steroid có tác dụng làm giảm sưng và chữa nhiễm trùng. Đối với bệnh Meniere, thuốc lợi tiểu đôi lúc cũng được kê toa để làm giảm áp lực của tai trong do tích tụ nội dịch.

Một số loại thuốc hay dùng để điều trị triệu chứng chóng mặt:

– Kháng cholinergic: Scopolamin

– Kháng histamine: Dimenhydrinat, Meclizin

– Kháng GABAergics: Diazepam, Lorazepa

– Ức chế kênh Canxi: Cinarizin, Flunarizin

– Kháng dopamminergics: Sulpirid, Promethazin

– Thuốc hỗ trợ tiền đình: Tanganil, Betahistine

d. Phẫu thuật

Có những nguyên nhân gây chóng mặt cần phải phẫu thuật mới điều trị dứt điểm được, chẳng hạn như khối u hoặc chấn thương não hay cổ.

ThS.Bs Chử Văn Dũng – Khoa Nội – Hồi sức Thần kinh, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức