Hỏi và đáp về triệu chứng đau dạ dày

1. Triệu chứng đau dạ dày là gì?

Triệu chứng đau dạ dày đơn giản là tình trạng đau do tổn thương dạ dày, thường do viêm dạ dày, loét dạ dày và ung thư dạ dày. Rộng ra “đau dạ dày” còn chỉ cả tổn thương những cơ quan láng giềng gần của dạ dày trong đường tiêu hóa như tá tràng (phần đầu của ruột non) và thực quản (đường dẫn thức ăn từ miệng xuống dạ dày). Để nôm na dễ hiểu ta có thể gọi chung các tổn thương thực quản, dạ dày, tá tràng là “đau dạ dày“ do hình chiếu điểm đau của chúng trên bụng là tương đối giống nhau)

2. Điều gì gợi ý rằng có tổn thương dạ dày?

Triệu chứng đau dạ dày là rất khác nhau giữa các cá nhân, có bệnh nhân đau nhiều, có bệnh nhân đau ít và kiểu cách đau đôi khi cũng rất khác nhau. Tuy nhiên các triệu chứng phổ biến nhất gợi ý bệnh đau dạ dày bao gồm:

• Đau vùng thượng vị (vùng giữa bụng dưới xương ức và trên rốn một ít). Các cơn đau này thường có thể tức, đau rát bỏng hay đau âm ỉ và thường có liên quan đến buổi ăn như đau lúc đói, đau sau ăn no …
• Đầy hơi, ậm ạch khó tiêu
• Buồn nôn và nôn
• Ợ hơi, ợ chua
• Nôn ra máu hoặc đi tiêu phân đen
• Mất cảm giác ngon miệng

3. Tổn thương dạ dày càng nặng thì đau càng nhiều?

Thực ra không phải luôn luôn như vậy. Độ đau của dạ dày không luôn luôn tỷ lệ thuận với mức độ trầm trọng của tổn thương dạ dày. Một tổn thương nhỏ ở dạ dày có thể rất đau, rất khó chịu trong khi một ổ loét khổng lồ có thể không có triệu chứng gì, hoặc không đáng kể (loét câm). Thậm chí trong một số trường hợp ung thư dạ dày không gây một triệu chứng trần trọng nào đáng kể.

4. Vậy làm thế nào phát hiện?

May mắn là những trường hợp như trên là rất hiếm và chủ yếu ở người lớn tuổi. Đau dạ dày thường ít nhiều cũng thể hiện triệu chứng. Chúng ta nên đi thăm khám bệnh để được chẩn đoán và điều trị.

5. Nguyên nhân của bệnh đau dạ dày:

Stress (lo lắng quá mức kéo dài): Về bệnh dạ dày, một nhà Bác học Mỹ đã nhấn mạnh “No acid – No Ulcer“ tức “không acid – không viêm loét ( dạ dày ). Acid sinh ra được điều khiển bởi hệ thần kinh thực vật ( dây thần kinh số 10). Stress sẽ kích ứng thần kinh hình thành nhiều acid quá mức gây viêm loét.

Vi trùng Helicobacter Pylori (HP): vi trùng Helicobacter Pylori sống trong niêm mạc dạ dày có thể gây viêm, loét và ung thư dạ dày. Tiệt trùng HP làm giảm viêm loét và nguy cơ ung thư dạ dày.

Thuốc: Prostaglandin là chất bảo vệ niêm mạc dạ dày và đồng thời là một yếu tố gây viêm. Sử dụng thuốc kháng viêm làm giảm nồng độ Prostaglandin gây ra viêm – loét dạ dày tá tràng.

Do chế độ ăn – uống: ăn quá nhiều gia vị, quá nhiều chất béo có thể làm dạ dày bị kích ứng đưa đến đau dạ dày. Hậu quả cũng tương tự khi uống quá nhiều rượu, hút thuốc hoặc ăn uống thất thường, ăn uống vội vàng…

Do bệnh toàn thân: bệnh tiểu đường, bệnh xơ gan , hội chứng Cushing …

6. Làm thế nào để xác định bệnh đau dạ dày?

Các bác sĩ dựa vào thăm khám, các triệu chứng lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng trong đó nội soi dạ dày cho đến hiện nay là phương pháp hiệu quả nhất.

7. Nội soi dạ dày là gì?

Đây là một phương pháp thăm khám trực tiếp phần trên của ống tiêu hóa (bao gồm thực quản, dạ dày và tá tràng) nhờ vào một ống soi mềm nhỏ đường kính khoảng 9mm, đưa vào qua đường miệng. Nhờ quan sát hình ảnh trên máy soi, bác sĩ có thể biết được các bất thường đang xảy ra bên trong. Từ đó, có được chẩn đoán và phương pháp điều trị thích hợp.

8. Nhưng mọi người đều dường như rất sợ nội soi, có thể dùng siêu âm hay CT gì gì …đó không?

Nếu dùng siêu âm hay CT mà chẩn đoán chính xác bệnh đau dạ dày thì tiện quá. Nhưng không may là không được như vậy. Chúng ta đều biết “khí là kẻ thù của siêu âm, của CT “ mà dạ dày nói riêng và đường tiêu hóa nói chung thì đầy khí. Vậy siêu âm và CT không thể chẩn đoán chính xác bệnh dạ dày được. Hơn nữa CT, siêu âm hay các phương tiện chẩn đoán hình ảnh khác một mặt không nhìn thấy trực tiếp niêm mạc dạ dày, một mặt khác không thể lấy các mẫu mô để làm các xét nghiệm. Và do như vậy cho đến hiện nay nội soi vẫn là ưu tiên một trong định bệnh đau dạ dày. Hơn nữa ngành nội soi đã có những cải tiến mạnh mẽ để cuộc soi ngày càng dễ chịu hơn từ chỗ “đau đớn khó chịu  cùng cực” đến chỗ không có gì?
9. Nội soi không đau? Các bác sĩ làm điều đó như thế nào?

Vùng hầu họng – nơi đổ vào của cả thực quản và khí quản là rất nhạy cảm. Chúng phản ứng ngay gây cảm giác buồn nôn, nôn ọe rất khó chịu khi đưa “một vật phi tự nhiên vào”. Ở đây vật “phi tự nhiên” là cái ống soi. Vậy làm sao để ống soi đưa vào vùng nhạy cảm ít khó chịu nhất? Câu trả lời là hiển nhiên:

• Bác sĩ phải thật thành thạo, khéo léo để có thể đưa máy soi vào nhẹ nhàng, dễ dàng. Thật khó chịu khi gặp phải một bác sĩ vụng về, lóng ngóng.
• Máy soi phải nhỏ hơn và đừng đánh trực diện: Bác sĩ sử dụng máy soi nhỏ hơn (=1/3-1/4 ống thông thường) và đi bằng đường mũi (dĩ nhiên  là ống soi phải nhỏ hơn cánh mũi rất nhiều). Với phương này bệnh nhân sẽ dễ chịu hơn nhiều, bệnh nhân có thể nói chuyện (thậm chí cả hát trong lúc nội soi). Nhưng cách này vẫn còn một số bất cập như cánh mũi nhỏ, vẹo vách ngăn mũi … và không phải khó chịu đã được triệt bỏ hoàn toàn.
• Làm triệt cảm giác đau, nôn ọe ? Bằng an thần, gây ngủ: Vâng ! Sự kết hợp Nội soi với gây mê – hồi sức đã cho kết quả hoàn hảo. Bệnh nhân hoàn toàn không có cảm giác gì trong và sau khi nội soi. Đây là phương pháp nội soi tốt nhất hiện nay. Gần 80% người Pháp chọn phương pháp nội soi này.

10. Điều trị đau dạ dày như thế nào?

Viêm loét dạ dày:

• Thuốc kháng acid để làm nồng độ acid (như thuốc ức chế bơm proton, thuốc ức chế H2)
• Thuốc kháng sinh để tiệt khuẩn Helicobacter Pylori
• Chế độ ăn: hạn chế thức ăn nóng, cay. Hạn chế thức ăn có thế gây dị ứng với từng cá nhân như Lactose từ sữa hoặc gluten từ bánh mì. Hạn chế hút thuốc lá, uống rượu bia.
• Cải thiện chất lượng cuộc sống  lạc quan, giảm lo âu, tránh stress

Ung thư dạ dày: