Kiểm soát huyết áp để sống khỏe

Tăng huyết áp hay còn gọi là huyết áp cao, là bệnh lý phổ biến không chỉ xảy ra ở người lớn tuổi mà đang ngày càng gia tăng ở người trẻ tuổi. Tăng huyết áp được coi là kẻ giết người thầm lặng và có nhiều nguy cơ biến chứng nghiêm trọng, có hơn 50% số người bị tăng huyết áp không biết mình mắc bệnh. Vì vậy việc phát hiện và điều trị sớm là rất quan trọng để phòng biến chứng.

Tăng huyết áp là tình trạng áp lực dòng chảy của máu lên thành động mạch tăng cao. Một người được xác định là bị tăng huyết áp khi huyết áp tâm thu từ 140 mmHg trở lên hoặc huyết áp tâm trương từ 90 mmHg trở lên. Một số triệu chứng có thể xảy ra ở người bị tăng huyết áp là đau nhức đầu vào sáng sớm; chảy máu cam; nhịp tim nhanh, thay đổi thị lực, ù tai,…

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tăng huyết áp và được chia thành hai loại, là tăng huyết áp nguyên phát và tăng huyết áp thứ phát. Trong đó, chiếm khoảng 90 – 95% là tăng huyết áp nguyên phát mà các nguyên nhân không xác định được. Còn lại là tăng huyết áp thứ phát khi có những nguyên nhân rõ ràng, có thể từ tim mạch hoặc nguyên nhân do các bệnh khác liên quan đến tim mạch, thận. Có một vài yếu tố làm tăng khả năng mắc bệnh tăng huyết áp như thừa cân, béo phì, lối sống tĩnh tại.

Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hiện có khoảng 1 tỷ người trên thế giới mắc bệnh tăng huyết áp và con số này sẽ tăng lên 1,5 tỷ người năm 2025, mỗi năm có khoảng 9,4 triệu người bị tăng huyết áp đã tử vong. Tại Việt Nam, theo Cục y tế Dự phòng có khoảng 17 triệu người bị tăng huyết áp, tức là cứ 4 bốn người trưởng thành thì có 1 người mắc bệnh. Đặc biệt trong 17 triệu người mắc tăng huyết áp ở cộng đồng thì có tới trên 50% chưa được phát hiện và trên 70% trong số phát hiện chưa được điều trị.

Tăng huyết áp là bệnh lý mạn tính, diễn biến thầm lặng, ít có các biểu hiện lâm sàng, do đó rất khó phát hiện và dễ xảy ra những biến chứng nặng nếu không được điều trị kịp thời, đầy đủ, thường xuyên. Thông thường cứ một tháng bệnh nhân tăng huyết áp sẽ đến bệnh viện để được bác sĩ tư vấn và nhận thuốc về nhà uống đều đặn. Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp vẫn phải nhập viện cấp cứu vì tăng huyết áp đột ngột.

Tại khoa nội tim mạch bệnh viện Đa khoa TP. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, mỗi ngày tiếp nhận gần 20 bệnh nhân nhập viện điều trị nội trú do tăng huyết áp, qua khai thác tiền sử bệnh nhân đa số không có biểu hiện triệu chứng gì của bệnh. Một số ít xuất hiện cơn đau đầu chóng mặt, tê tay chân, cảm giác như kiến bò, chuột rút, ù tai, nhịp tim nhanh, thay đổi thị lực,…

Bà N. T. A, 65 tuổi nhập viện do tăng huyết áp đột ngột. Khi đến bệnh viện Đa khoa TP. Buôn Ma Thuột khám, đo huyết áp lên tới 180 mm Hg. Bà đang được điều trị nội trú tại đây,  Bà T chia sẻ, bị tăng huyết áp 15 năm nay, luôn uống thuốc đều đặn hàng ngày nhưng thời gian gần đây bà hay lo lắng, mất ngủ, mệt mỏi, tình trạng đau đầu ngày càng nhiều, đi đứng loạng choạng, phải có người giữ mới đi được.

Trường  hợp khác là bà N.T.Đ 70 tuổi bị tăng huyết áp đã 10 năm, phải nhập viện cấp cứu do sai lầm trong điều trị. Bản thân bệnh nhân bị đau nhức xương khớp và tự ý ra tiệm thuốc tây mua thuốc về sử dụng và sau 3 ngày sử dụng, huyết áp tăng cao đột ngột. Người nhà đã đưa bà đến bệnh viện Đa khoa TP. Buôn Ma Thuột, sau 5 ngày theo dõi và điều trị, nay sức khỏe của bà đã dần ổn định.

Bệnh nhân tăng huyết áp cần hiểu rằng, trong quá trình dùng thuốc, trị số huyết áp trở về bình thường là nhờ vào những viên thuốc uống mà họ uống đều đặn hàng ngày. Tăng huyết áp lâu dài đã làm cho khả năng đàn hồi của thành mạch máu kém đi. Khi huyết áp tăng cao đột ngột, thành mạch dễ dàng bị vỡ, là nguyên nhân gây xuất huyết và các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng của bệnh nhân. Ngoài ra, đột ngột dừng thuốc điều trị thì huyết áp sẽ tăng trở lại như trước khi điều trị, thậm chí còn tăng cao hơn mà cơ thể chưa kịp thích nghi, có thể gây ra những biến chứng của bệnh tăng huyết áp như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, xuất huyết não; bệnh nhân sẽ có những biến cố tim mạch như hội chứng mạch vành, gây vỡ động mạch chủ, đau thắt ngực, phù phổi cấp, suy thận cấp,…

Bệnh tăng huyết áp có thể được phòng ngừa hiệu quả và duy trì ở mức lý tưởng nếu như mỗi người dân thực hiện nghiêm túc các khuyến cáo của các chuyên gia y tế, luôn duy trì cân nặng lý tưởng, tránh bị thừa cân, béo phì. Chế độ ăn uống khoa học, tăng cường ăn rau xanh và hoa quả tươi. Giảm ăn muối, hạn chế các thức ăn nhiều dầu mỡ; đảm bảo đủ kali và các yếu tố vi lượng. Luyện tập thể dục thể thao thường xuyên, ít nhất 30 phút mỗi ngày. Đến các cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra huyết áp định kì, nhằm phát hiện sớm và theo dõi bệnh tăng huyết áp, phòng tránh các biến chứng nguy hiểm.

Kim Oanh