Lần đầu tiên tại Việt Nam: Ghép tim cho bệnh nhân đã cấy dụng cụ hỗ trợ thất trái

Sau thành công của ca ghép tim vào chiều ngày 30 Tết Giáp Thìn, ngày 14/5, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 tiếp tục thực hiện ca ghép tim từ người hiến chết não để hồi sinh sự sống cho nữ bệnh nhân (39 tuổi).

Ca ghép tim này là một trong 4 ca ghép tạng được thực hiện vào ngày 14/5 tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Bệnh viện tổ chức lấy ghép và điều phối ghép 4 mô tạng (gồm có: tim, gan, 2 thận) từ người hiến chết não để cứu sống 4 người bệnh. Tính từ đầu năm 2024, đây là trường hợp thứ 2 Bệnh viện hỗ trợ, tư vấn vận động hiến đa mô tạng, cứu sống rất nhiều người đang hằng ngày, hằng giờ giành giật sự sống với bệnh tật hiểm nghèo.

Các bác sĩ thành kính tri ân bệnh nhân hiến tạng cứu người

Đặc biệt, trong cuộc đại phẫu thuật này, Bệnh viện thực hiện lần đầu tiên tại Việt Nam ghép tim cho một bệnh nhân đã cấy dụng cụ hỗ trợ thất trái (LVAD: Left Ventricular Assist Device, được hiểu là tim nhân tạo bán phần).

“Bài toán khó” cần phải giải để mang lại hạnh phúc cho người bệnh

Ngày 13/5, Bệnh viện đã tổ chức hội chẩn đa ngành xuyên đêm để xây dựng kế hoạch ghép một cách kỹ lưỡng, đảm bảo nhân lực, trang thiết bị, thuốc cho các ca ghép tiến hành tại Bệnh viện.

Trong các ca ghép được tiến hành, ghép tim cho bệnh nhân đã cấy dụng cụ hỗ trợ thất trái được đánh giá phức tạp nhất. Thiếu tướng GS.TS Lê Hữu Song, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết: “Bệnh nhân ghép tim lần này đã từng được cấy dụng cụ hỗ trợ thất trái LVAD cách đây 5 năm, nguy cơ của phẫu thuật là rất cao. Đây là “bài toán” khó, chúng ta cần phải giải được để mang lại hạnh phúc cho người bệnh, đồng thời khẳng định bản lĩnh, trí tuệ, sẵn sàng chinh phục đỉnh cao y học của thầy thuốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108”.

Trường hợp được ghép tim là một bệnh nhân nữ, 39 tuổi, Thanh Hóa, được chẩn đoán suy tim giai đoạn cuối, phân suất tống máu giảm do bệnh cơ tim giãn. Cách đây 5 năm, bệnh nhân được cấy dụng cụ hỗ trợ thất trái Model Heartware để chờ đợi cơ hội được ghép tim.

Đại tá TS.BS Ngô Vi Hải, Chủ nhiệm Khoa Ngoại lồng ngực, phẫu thuật viên chính của kíp ghép tim cho biết: “Trước ghép, chức năng tâm thu thất trái của bệnh nhân EF chỉ còn 15%. Bệnh nhân sống hoàn toàn lệ thuộc vào máy, nghĩa là nếu hệ thống ngừng hoạt động, bệnh nhân sẽ tử vong ngay.”

Chuẩn bị tim ghép cho người nhận

Chia sẻ về những khó khăn của ca phẫu thuật lần này, TS.BS Ngô Vi Hải cho biết thêm: “Khó khăn của ca mổ này là bệnh nhân đã được mổ đặt LVAD, tim sẽ rất dính. Đặc biệt thực tế bệnh nhân này ca mổ trước đó không đóng màng ngoài tim, tim dính vào ngay mặt sau xương ức, khi mở ngực nếu không cẩn thận sẽ có nguy cơ thủng, rách buồng tim gây chảy máu ồ ạt. Khối máy LVAD cũng khá lớn, nằm ở vị trí sâu nhất trong khoang màng tim có nguy cơ dính rất nhiều vào các cơ quan lân cận như phổi, màng tim, cơ hoành cũng gây khó khăn rất nhiều cho việc bóc tách. Khó khăn thứ hai là cần phải điều khiển đồng bộ giữa hoạt động của hệ thống LVAD và máy tuần hoàn ngoài cơ thể sử dụng thay thế cho tim và phổi trong phẫu thuật. Đây là lần đầu tiên thực hiện kỹ thuật này tại Việt nam nên chưa đơn vị nào trong nước có kinh nghiệm. Chúng tôi đã rất thận trọng tính toán mọi tình huống và đã đưa ra giải pháp chiến thuật hợp lý để thực hiện ca mổ một cách an toàn. Trên thực tế, chỉ riêng thời gian gỡ dính, cắt trái tim bệnh lý cùng với hệ thống LVAD ra khỏi cơ thể người bệnh mất tới 3 giờ, và sau khi ghép xong, chúng tôi mất thêm 1 giờ nữa để cầm máu kỹ lưỡng các diện bóc tách. Việc đồng bộ giữa hệ thống LVAD và Tuần hoàn ngoài cơ thể cũng được tiến hành thuận lợi”.

Ca ghép tim thứ 2 tại Bệnh viện

16h55 ngày 14/5, những nhịp đập đầu tiên ở người nhận tim đã chạy trên màn hình monitor, các tạng khác cũng thực hiện thành công.

Xếp hàng dài chờ nguồn hiến tạng

Kết quả ghép tạng được triển khai tốt nên ngày càng có nhiều bệnh nhân có nhu cầu ghép tạng và đăng ký được ghép tạng ở Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 nói riêng cũng như các bệnh viện trên cả nước nói chung. Tuy nhiên, nhu cầu của người đăng ký ghép tạng thì nhiều nhưng nguồn hiến tạng lại vô cùng ít, bởi vậy danh sách bệnh nhân chờ ghép ngày càng dài thêm.

Thượng tá TS.BS Đặng Việt Đức, PT Phó Viện trưởng Viện Tim mạch, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết: “Suy tim giai đoạn cuối là hậu quả cuối cùng của tất cả các bệnh lý tim mạch, 50% người bệnh sẽ tử vong sau 5 năm và phương pháp điều trị tối ưu nhất là ghép tim. Tuy nhiên, thế giới cũng như Việt Nam, tim ghép vẫn luôn là bài toán khó do số lượng người hiến tim vô cùng ít, rất nhiều người bệnh suy tim sẽ không có cơ hội chờ đợi may mắn đến với mình”.

Với những người mắc suy tim giai đoạn cuối, cấy ghép dụng cụ hỗ trợ thất trái (LVAD) chính là phương pháp được thế giới áp dụng thường quy để chờ đợi ghép tim.

TS.BS Đặng Việt Đức cho biết: “Đặc biệt, dụng cụ hỗ trợ thất trái thế hệ thứ 3 (Heartmate 3) đã triển khai tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 được FDA (Mỹ) coi là phương pháp duy nhất hiện nay thay thế tạm thời được ghép tim ở người bệnh suy tim giai đoạn cuối khi chưa có tim ghép”.

Sau gần 1 tuần ghép, sức khoẻ của các bệnh nhân phục hồi tốt. Bệnh nhân ghép tim tiếp xúc tốt, đã rút nội khí quản, tự thở thoả đáng. Các bệnh nhân ghép gan, ghép thận hồi phục tốt, chức năng gan, thận đang cải thiện. Các bệnh nhân tiếp tục được theo dõi và chăm sóc, điều trị 24/24.

Mạnh Hà