Những điều cần biết về bệnh lý não úng thủy ở trẻ em

Não úng thủy ở trẻ em là gì?

Hệ thống thần kinh chứa một chất lỏng gọi là dịch não tủy. Dịch não tủy được não sản xuất liên tục mỗi ngày. Dịch này lưu thông quanh não và tủy sống, mang theo chất dinh dưỡng, rửa sạch tạp chất và đệm cho tổ chức não tủy.

Dịch não tủy lưu thông trong não thất. Não thất là những khoang trống bên trong não bộ, thông qua các kênh kết nối các não thất với nhau. Cuối cùng, dịch được hấp thụ vào máu.

Để duy trì áp lực bình thường bên trong hộp sọ, việc sản xuất, lưu thông và hấp thu dịch não tủy phải giữ cân bằng.

Hầu hết các vấn đề phát sinh từ tắc nghẽn dòng chảy dịch não tủy hoặc hấp thu kém. Não úng thủy là sự tích tụ quá nhiều dịch não tủy bên trong não thất khi quá trình sản xuất và hấp thu dịch não tủy bình thường bị gián đoạn.

Nguyên nhân nào gây ra não úng thủy ở trẻ em?

Não úng thủy thường là triệu chứng của một số vấn đề và cần bác sĩ xác định nguyên nhân. Đôi khi não úng thủy phát triển trong thời kỳ mang thai và trong những trường hợp khác sau sinh.

Một số tình trạng có thể dẫn đến tắc nghẽn dòng chảy dịch não tủy:

– Những bất thường bẩm sinh của hệ thần kinh như:

+ Dị tật Chiari.

+ Khiếm khuyết ống thần kinh như tật nứt đốt sống.

+ Hội chứng Dandy-Walker (dị tật não bẩm sinh liên quan đến tiểu não và các khoang chứa dịch xung quanh).

– Nang dưới nhện.

– Nhiễm trùng như viêm màng não.

– Chảy máu não thất, có thể ảnh hưởng đến trẻ sinh non.

– Khối u ở phía sau của não (hố sau).

– Chấn thương sọ não.

Não úng thủy được chẩn đoán như thế nào?

Thông thường, não úng thủy được cha mẹ hoặc bác sĩ phát hiện khi đầu của trẻ bắt đầu phồng lên và to ra nhanh chóng. Trong một số trường hợp, siêu âm trước sinh hoặc chụp cộng hưởng từ có thể xác định não úng thủy thai kỳ.

Nếu nghi ngờ trẻ bị não úng thủy, bác sĩ sẽ tiến hành khám sức khỏe toàn diện và hỏi bệnh sử chi tiết của gia đình và bệnh nhân. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như cộng hưởng từ rất cần thiết để chẩn đoán và đôi khi sẽ cần phải chụp lặp lại để bác sĩ có thể ghi nhận bất kỳ tiến triển nào của não úng thủy.

Điều trị não úng thủy ở trẻ em

Cách tiếp cận theo nhóm, gồm các bác sĩ từ nhiều chuyên khoa, là cách tốt nhất để quyết định quá trình điều trị cho trẻ bị não úng thủy. Bác sĩ phẫu thuật thần kinh, bác sĩ nội thần kinh, bác sĩ nhãn khoa, bác sĩ chẩn đoán hình ảnh phối hợp để xây dựng phác đồ điều trị.

Trong hầu hết các trường hợp, não úng thủy có thể điều trị, nhưng con của bạn có thể cần phải theo dõi liên tục suốt đời.

– Dẫn lưu não thất điều trị não úng thủy:

Phương pháp điều trị não úng thủy phổ biến nhất là đặt dẫn lưu, một đoạn ống silicon nhỏ được đặt vào bên trong cơ thể để vượt qua chỗ tắc nghẽn hoặc tạo ra dòng chảy dịch não tủy tốt hơn.

Dẫn lưu cho phép dịch chảy qua nó theo một hướng. Hệ thống van điều chỉnh dòng chảy và tạo ra một bể chứa dịch não tủy có thể kiểm tra thường xuyên để đảm bảo ống dẫn lưu hoạt động bình thường và không có dấu hiệu nhiễm trùng.

– Nội soi mở thông não thất thứ ba:

Một số loại não úng thủy có thể được điều trị bằng phương pháp này thay thế cho việc đặt dẫn lưu. Bác sĩ phẫu thuật sử dụng đường vào nội soi và tạo một lỗ nhỏ trên não thất bị giãn để vượt qua chỗ tắc và khôi phục dòng chảy dịch não tủy.

– Sau phẫu thuật:

Theo dõi cẩn thận là điều quan trọng trong việc đánh giá quá trình hồi phục của con bạn. Bác sĩ sẽ sắp xếp các buổi tái khám để đảm bảo quá trình phục hồi của con bạn.

TS.BS Nguyễn Duy Tuyển – Trưởng khoa Phẫu thuật Thần kinh II,

Trung tâm Phẫu thuật Thần kinh, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức