Trong đại dịch, bảo hiểm y tế càng quan trọng

Đề xuất của Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, tăng mức hỗ trợ đóng BHYT, sẽ giúp ngày càng nhiều người dân được tiếp cận, tham gia, thụ hưởng chính sách BHYT. Chỉ số Hiệu quả Quản trị và Hành chính công cấp tỉnh tại Việt Nam (PAPI) năm 2020 đã phát hiện: Việc không nằm trong vòng bảo vệ của bảo hiểm y tế (BHYT) đã trở thành mối quan ngại lớn thứ hai của người dân, chỉ sau nguy cơ đói nghèo.

Hỗ trợ đặc biệt quan trọng, thiết thực

Chỉ số Hiệu quả Quản trị và Hành chính công cấp tỉnh tại Việt Nam (PAPI) năm 2020 đã cung cấp thông tin cho “Chương trình nghị sự Phát triển bền vững của quốc gia” và các nhà hoạch định chính sách vào thời điểm Việt Nam đang tập trung giải quyết khủng hoảng kép về y tế và kinh tế toàn cầu do đại dịch Covid-19 gây ra.

PAPI 2020 được thực hiện thông qua khảo sát hơn 14.700 người (được lựa chọn ngẫu nhiên); số lượng người dân tham gia đông nhất kể từ khi khảo sát được thực hiện lần đầu năm 2011. Đáng chú ý nhất, theo báo cáo này, trong bối cảnh đại dịch COVID-19 tạo nên cuộc “khủng hoảng” trong suốt năm 2020, sự lo lắng của người dân về y tế và BHYT đã tăng vọt từ 2% vào năm 2019 lên 16% vào năm 2020.

Theo Tiến sĩ Paul Schuler, thành viên nhóm nghiên cứu “mối quan ngại về sức khỏe có thể liên quan đại dịch COVID-19”, kết quả này có thể được nhìn nhận dưới hai góc độ: Nguy cơ tác động đến sức khỏe khi diễn tiến phức tạp của dịch COVID-19 khiến người dân phải đối diện nguy cơ mắc bệnh bất cứ lúc nào; Gia tăng thiệt hại tài chính trong trường hợp phải chi trả cho chi phí KCB trong giai đoạn hiện nay.

BHYT là thiết chế tài chính bảo vệ người tham gia tránh những nguy cơ phải chi trả chi phí y tế quá cao nếu chẳng may mắc bệnh. Trong PAPI 2020, mối lo ngại về việc không được quỹ BHYT bảo vệ tăng lên, cũng song song với sự gia tăng lo ngại về kinh tế hộ gia đình của người dân sụt giảm. Kết quả khảo sát cũng cho thấy, tỷ lệ người trả lời cho rằng điều kiện kinh tế hộ gia đình họ kém hơn so với 3 năm trước tăng từ 14% /năm 2019 lên 18% /năm 2020.

Bên cạnh đó, trong năm 2020, đại dịch COVID-19 khiến tình trạng mất việc làm diễn ra khá trầm trọng. Có tới 25,34% số người được hỏi cho rằng họ hoặc người thân trong gia đình bị mất việc do tác động của đại dịch COVID-19. Trong trường hợp NLĐ không lập tức tham gia BHYT hộ gia đình, đồng nghĩa một tỷ lệ không nhỏ trong số họ sẽ tạm thời không nằm trong vòng bảo vệ của quỹ BHYT.

Báo cáo của BHXH Việt Nam và BHXH các địa phương cũng phản ánh thực trạng sụt giảm tỷ lệ tham gia BHYT của nhóm đối tượng đang làm việc tại các doanh nghiệp do mất việc, doanh nghiệp phá sản, dừng hoạt động.

Có thể thấy, đại dịch COVID-19 đã khiến người dân cảm nhận sâu sắc về nguy cơ sức khỏe bản thân mình; đồng thời những “khoảng trống” về BHYT cũng khiến mỗi người hiểu rõ hơn về lợi ích, ý nghĩa xã hội mà chính sách an sinh xã hội này mang lại.

Trong khi đó, kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội năm 2021 được Quốc hội thông qua đã thống nhất mục năm tiêu năm 2021 phải đạt tỷ lệ bao phủ BHYT trên 91% dân số. Đây là mục tiêu thách thức, cũng đồng thời khẳng định ý nghĩa quan trọng của chính sách BHYT trong giai đoạn kinh tế đất nước và toàn cầu gặp khó khăn như hiện nay.

3 trường hợp khám, chữa bệnh đúng tuyến

Tại Công văn 3100/BYT-BH ngày 20/4/2021, Bộ Y tế đã ban hành các quy định về thanh toán chi phí khám chữa bệnh (KCB) bảo hiểm y tế (BHYT) liên quan dịch Covid-19. Theo đó, có 3 trường hợp được xem là KCB BHYT đúng tuyến liên quan đến dịch Covid-19:

Thứ nhất, đối với người có thẻ BHYT đang trong thời gian cách ly y tế tập trung do Covid-19 phải KCB tại cơ sở KCB BHYT: Quỹ BHYT thanh toán phần chi phí KCB các bệnh khác trong phạm vi được hưởng và mức hưởng BHYT như đối với trường hợp đi KCB đúng tuyến, trừ chi phí KCB do Covid-19 đã được Ngân sách nhà nước chi trả, bao gồm: tiền khám bệnh, tiền giường, dịch vụ kỹ thuật, thuốc, máu, dịch truyền… theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

Thứ hai, trường hợp cơ sở KCB BHYT phải tổ chức cách ly y tế tập trung theo quyết định của cấp có thẩm quyền hoặc được cấp có thẩm quyền giao nhiệm vụ KCB cho người nghi nhiễm, nhiễm Covid-19, Sở Y tế phối hợp với BHXH tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương:

– Hướng dẫn người đăng ký KCB BHYT ban đầu tại cơ sở KCB đó đến KCB ban đầu tại cơ sở KCB BHYT khác trên địa bàn tỉnh, thành phố;

– Hướng dẫn cơ sở KCB chuyển tuyến KCB phù hợp với tình hình dịch bệnh.

Các trường hợp này được xác định là KCB BHYT đúng tuyến.

Thứ ba, đối với người bệnh đã được cơ sở KCB kê đơn, cấp thuốc, vật tư y tế, điều trị và đã cấp Giấy hẹn khám lại hoặc Số khám bệnh, Sổ Y bạ hẹn người bệnh khám lại (sau đây gọi chung là Giấy hẹn khám lại), nhưng do dịch bệnh, người bệnh không đến cơ sở đó để khám lại được:

Người bệnh được sử dụng Giấy hẹn khám lại của cơ sở KCB đã cấp Giấy hẹn khám lại để đến cơ sở KCB BHYT khác theo hướng dẫn của cơ sở KCB đã cấp Giấy hẹn khám lại và hướng dẫn của Sở Y tế, Cơ quan BHXH trên địa bàn cư trú hoặc nơi người bệnh đang cách ly y tế để được KCB.

Trường hợp hết dịch bệnh, người bệnh được sử dụng Giấy hẹn khám lại của cơ sở KCB nơi đã cấp thuốc, vật tư y tế để đi KCB tại cơ sở KCB nơi đã chuyển thuốc, vật tư y tế. Các trường hợp này được xác định là KCB BHYT đúng tuyến.

Đề xuất phù hợp thực tế mới     

Công văn 1179/BHXH-TST ngày 11/5/2021 BHXH Việt Nam gửi Bộ Y tế cho biết: Tính đến 31/12/2020, toàn quốc có 87,93 triệu người tham gia BHYT, đạt tỷ lệ 90,85% dân số tham gia BHYT, vượt 0,15% so với chỉ tiêu Chính phủ giao. Trong đó có 2.537.000 người thuộc hộ gia đình làm nông, lâm, ngư, diêm nghiệp có mức sống trung bình tham gia BHYT.

Nhóm này chủ yếu tập trung ở các tỉnh: Bắc Giang (331.000 người tham gia); Nam Định (219.000); Hà Tĩnh (257.000); Hà Nam (195.000), Ninh Bình (155.000)…, là những tỉnh có hỗ trợ thêm mức đóng ngoài mức quy định của Nhà nước, với mức hỗ trợ 20% cho người tham gia. Bên cạnh đó, nhiều tỉnh (Hòa Bình, Lạng Sơn, Bình Thuận, Đắk Nông, Bà Rịa – Vũng Tàu, Bạc Liêu, Cà Mau) ngân sách chưa hỗ trợ thêm ngoài mức quy định của Nhà nước nên chưa có người tham gia BHYT theo nhóm này.

Để hoàn thành mục tiêu năm 2025 có 95% dân số tham gia BHYT (theo Nghị quyết 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban chấp hành trung ương Đảng (khóa 12), BHXH Việt Nam đề nghị Bộ Y tế trình Chính phủ nâng mức hỗ trợ tiền đóng BHYT cho người thuộc hộ gia đình làm nông, lâm, ngư, diêm nghiệp có mức sống trung bình từ 30% lên 50%.

                                                                                                 Xuân Lam

Cấp phát thuốc BHYT tại bệnh viện