Sàng lọc ung thư vú: Những điều cần biết

Sàng lọc ung thư vú là kiểm tra tuyến vú của phụ nữ để phát hiện ung thư trước khi có các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh. Các cơ sở y tế sẽ cung cấp thông tin cho tất cả phụ nữ về các lựa chọn sàng lọc tốt nhất cho họ, về các lợi ích và nguy cơ khi tầm soát và quyết định xem liệu việc khám sàng lọc có phù hợp với quý vị, và nếu phù hợp thì nên thực hiện.

Mặc dù sàng lọc ung thư vú không phòng ngừa được ung thư vú nhưng nó có thể giúp phát hiện sớm và khi đó ung thư vú dễ điều trị hơn, tiên lượng tốt hơn. Quý vị hãy trao đổi với bác sĩ khi khám về các phương pháp sàng lọc ung thư vú, hình thức nào phù hợp và khi nào thì quý vị nên thực hiện?

Cơ quan Y tế dự phòng Hoa Kỳ (The U.S. Preventive Services Task Force – USPSTF) khuyến cáo các phụ nữ từ 50 đến 74 tuổi và những người có nguy cơ ung thư vú trung bình nên thực hiện chụp X-quang tuyến vú hai năm một lần. Phụ nữ từ 40 đến 49 tuổi cần trao đổi với bác sĩ về việc khi nào bắt đầu và bao lâu thì chụp X-quang tuyến vú một lần. Quý vị cần cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ của việc khám sàng lọc khi quyết định có nên chụp X-quang tuyến vú trước 50 tuổi hay không.

Các phương pháp sàng lọc ung thư vú

1. X-quang tuyến vú (Mammogram) hay nhũ ảnh

Chụp nhũ ảnh được coi là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán sàng lọc ung thư vú. Với phần lớn phụ nữ, chụp nhũ ảnh là cách tốt nhất phát hiện sớm ung thư vú trước khi khối u to lên để có thể sờ thấy hoặc gây ra các triệu chứng, khi đó ung thư vú sẽ dễ điều trị. Chụp nhũ ảnh định kỳ có thể giảm nguy cơ tử vong vì ung thư vú. Hiện tại, chụp nhũ ảnh là cách tốt nhất để phát hiện ung thư vú cho hầu hết phụ nữ trong độ tuổi được khuyến cáo khám sàng lọc.

2. Chụp cộng hưởng từ vú (MRI)

Chụp cộng hưởng từ vú (MRI) sử dụng từ trường và sóng radio để tạo hình ảnh tuyến vú.

Chụp cộng hưởng từ vú (MRI) cùng với chụp nhũ ảnh được dùng để khám sàng lọc cho những phụ nữ có nguy cơ cao mắc ung thư vú. Vì chụp cộng hưởng từ vú có thể hiển thị các bất thường của vú ngay cả khi không phải ung thư, nên cách chụp này không được sử dụng cho các phụ nữ có nguy cơ trung bình.

3. Siêu âm tuyến vú

Bác sĩ sử dụng đầu dò siêu âm tuyến vú nhằm phát hiện các khối u, nang và các bất thường của tuyến vú. Đây là phương pháp nhanh chóng, đơn giản, dễ áp dụng ở hầu hết các cơ sở y tế.

4. Khám lâm sàng

Khám lâm sàng tuyến vú là khi bác sĩ hoặc điều dưỡng dùng tay để khám tuyến vú của quý vị nhằm phát hiện các khối u hoặc các thay đổi bất thường.

5. Tự kiểm tra tuyến vú

Quý vị là người quen thuộc với hình dáng và cảm nhận về tuyến vú của mình hơn ai hết. Điều này giúp quý vị có thể nhận biết các triệu chứng như khối cứng, sưng, đau hoặc chảy dịch bất thường của vú. Quý vị hãy cung cấp cho bác sĩ các triệu chứng mà quý vị phát hiện được.

Khám lâm sàng hoặc tự khám tuyến vú không có ý nghĩa trong việc làm giảm nguy cơ tử vong vì ung thư vú.

Các lợi ích và nguy cơ của sàng lọc

Mọi phương pháp sàng lọc đều có các lợi ích và nguy cơ, đó là lý do tại sao quý vị cần trao đổi với bác sĩ trước khi thực hiện bất kỳ phương pháp sàng lọc nào.

a. Lợi ích của sàng lọc

Sàng lọc giúp phát hiện ung thư vú sớm, khi đó sẽ dễ điều trị, giảm thời gian nằm viện, giảm chi phí cho người bệnh và tiên lượng bệnh cũng tốt hơn.

b. Các nguy cơ của sàng lọc

Những điều có thể gây hại bao gồm các kết quả dương tính giả, khi bác sĩ thấy điều gì đó giống ung thư nhưng thực sự không phải. Điều này có thể dẫn đến việc quý vị phải làm thêm các test khác không cần thiết, làm tốn kém thêm, xâm lấn, mất thời gian và có thể làm quý vị thêm lo lắng.

Các test có thể dẫn đến “chẩn đoán quá mức”, khi các bác sĩ phát hiện ra một ung thư khi không có triệu chứng hoặc vấn đề gì, thậm chí nó có thể tự biến mất. Điều trị các ung thư này được gọi là “điều trị quá mức”. Điều trị quá mức bao gồm các khuyến cáo điều trị ung thư vú như phẫu thuật hoặc xạ trị. Điều này dẫn đến các tác dụng phụ không mong muốn.

Những điều gây hại tiềm tàng của sàng lọc ung thư vú bao gồm đau hoặc chảy máu khi làm thủ thuật sinh thiết u vú hoặc tiếp xúc với tia xạ khi chụp nhũ ảnh. Mặc dù chụp nhũ ảnh sử dụng lượng tia X-quang rất nhỏ nhưng nguy cơ sẽ tăng lên nếu chụp nhiều lần trong một thời gian ngắn.

Chụp nhũ ảnh trong một số trường hợp có thể cho kết quả không chính xác, gọi là âm tính giả, điều này có thể dẫn tới chậm trễ trong việc phát hiện và điều trị ung thư vú sớm.

BS. Nguyễn Đức Thuyết

Khoa Phẫu thuật Lồng ngực và Mạch máu, Bệnh viện Bạch Mai