Tăng động giảm chú ý: Cách nhận biết và nguyên nhân sinh bệnh

Dấu hiệu nhận biết

Theo bác sĩ Tuyết, triệu chứng lâm sàng của ADHD vô cùng đa dạng. Đầu tiên, để đánh giá trẻ có bị giảm chú ý thường có các dấu hiệu sau:

Khó khăn khởi đầu và duy trì chú ý:

• Khó kiên trì trong hoạt động, đặc biệt nếu không hứng thú, tẻ nhạt, hoạt động tĩnh hoặc bị bắt buộc làm
• Không làm trọn vẹn bài tập, công việc nhà hoặc nhiệm vụ được giao…

Né tránh, hoặc không thích những nhiệm vụ đòi hỏi sự duy trì chú ý, VD:

•  Nhiệm vụ đòi hỏi tính kiên nhẫn hoặc nỗ lực tư duy
•  Nhiệm vụ có tính thử thách hoặc các kỹ năng tổ chức

Dễ bị xao nhãng:

• Xao nhãng giác quan: không thể lọc ra khỏi những kích thích nào không quan trọng hoặc ở bên ngoài
• Xao nhãng vận động: không thể kiềm chế phản ứng với kích thích, hoặc không thể kiểm soát việc phân chia sự chú ý

Khó khăn trong tổ chức và ưu tiên:

• Làm mất, thất lạc những đồ dùng cần thiết, bài về nhà, sách bút…
• Khó sắp xếp thứ tự ưu tiên cho những hoạt động theo tầm quan trọng hoặc các mục tiêu

Dấu hiệu để nhận biết sự tăng động, theo bác sĩ Ánh Tuyết gồm:

Hoạt động vận động quá mức:

• Liên tục di chuyển; Luôn cựa quậy, bồn chồn; Khó ngồi yên một chỗ
• Cảm giác chủ quan về việc bồn chồn, đứng ngồi không yên: thường gặp nhiều hơn ở nữ, thanh thiếu niên và người lớn.

Nói quá mức

• Nói nhiều, nói liên tục, dài dòng, lan man
• Thường nói to, ít thay đổi ngữ điệu phù hợp
• Nói buột miệng các câu trả lời, ngắt lời người khác.

Kém kiểm soát vận động:

• Khó khăn tham gia vào hoạt động tĩnh, thường cẩu thả, lộn xộn
• Kém việc lập ranh giới tiếp xúc cơ thể, gây ra những đụng chạm không phù hợp, hành vi xâm phạm
• Thô bạo, vụng về (liên quan tới kém điều chỉnh cử động): làm hỏng đồ chơi, làm đau người khác không cố ý…

Nguyên nhân sinh bệnh

Bác sĩ Tuyết cho biết, có nhiều nguyên nhân sinh bệnh. Trong đó, yếu tố gene và di truyền thì đối với trẻ mắc ADHD, anh chị em của trẻ đó có nguy cơ mắc là 32%; Cha/mẹ mắc ADHD, nguy cơ con: 57%; Sinh đôi đồng hợp tử, nguy cơ: 81%. Các yếu tố khác bao gồm: cân nặng sau sinh thấp; mẹ mang thai uống rượu, hút thuốc; suy dinh dưỡng, nhiễm độc; nhiễm chì; Tổn thương hệ thần kinh trung ương: nhiễm khuẩn, chấn thương, tổn thương não trong khi sinh, tổn thương do giảm Oxy não, động kinh. Giải phẫu thần kinh: Giảm thể tích thể vân (nơi tập trung nhiều receptor dopamine); giảm hoạt động chuyển hóa, lưu lượng máu não tới vỏ não trán trước…Các chất dẫn truyền thần kinh như sử dụng: dopamine, noradrenalin…

Sau khi chia sẻ về các liệu pháp điều trị dùng thuốc và không dùng thuốc để điều trị AHDH, bác sĩ Ánh Tuyết đưa ra một số nhận định sai lầm hiện nay về ADHD. Những lầm tưởng đó bao gồm:

• Trẻ ADHD là trẻ hư

• Trẻ ADHD đơn giản chỉ là trẻ nghịch nhiều
• Trừng phạt là cách giúp trẻ học được một bài học
• Trẻ ADHD sẽ không thành công trong học tập và công việc
• Thuốc điều trị ADHD gây nghiện và gây phụ thuộc thuốc…

Tại buổi sinh hoạt, CN. Lê Văn Hoàng, Phòng M4 – Viện Sức khỏe tâm thần cũng có bài chia sẻ hết sức thiết thực về “Một số gợi ý cho gia đình và nhà trường trong công tác hỗ trợ tập trung cho trẻ có rối loạn ADHD”.

Theo Bệnh viện Bạch Mai